Άχμαντ Μ.Ελντίν
بـسـم الله والحـمـد لله والـصلاة والـسـلام عــلى رسـول الله، وبـعـد
Ορισμός: الْعَيْنُ
Μάτι, βασκανία, μάτιασμα ή κακό μάτι: όταν επηρεάζεσαι αρνητικά από έναν άνθρωπο η πνεύμα εξαιτίας του φθόνου, ή μονάχα από ένα βλέμμα θαυμασμού. [1]
Ο Ιμάμης Ίμπν ουλ Κάγιεμ είπε για το μάτι: «Μοιάζει με το βέλος, που αφήνει την καρδιά του ατόμου που φθονεί και κατευθύνεται σε αυτόν που δέχεται τον φθόνο. Κάποιες φορές θα βρει στόχο κάποιες άλλες θα αστοχήσει. Εάν βρει τον στόχο δίχως ασπίδα και προστατευτικά, τότε θα τον χτυπήσει, αν όμως βρει τον στόχο με ασπίδα και πανοπλία, δίχως κενά για να τρυπήσει, τότε δεν θα τον επηρεάσει. Παρομοιάζεται με το αληθινό βέλος…» [2]
Το μάτιασμα είναι υπαρκτό. Αποδείξεις από το Κοράνι:
1) Ο Αλλάχ ο Ύψιστος παραθέτει τα λόγια του Προφήτη Γιακούμπ (Ιακώβ) όταν είπε:
وَقالَ يا بَنِيَّ لا تَدخُلوا مِن بابٍ واحِدٍ وَادخُلوا مِن أَبوابٍ مُتَفَرِّقَةٍ ۖ وَما أُغني عَنكُم مِنَ اللَّهِ مِن شَيءٍ ۖ إِنِ الحُكمُ إِلّا لِلَّهِ ۖ عَلَيهِ تَوَكَّلتُ ۖ وَعَلَيهِ فَليَتَوَكَّلِ المُتَوَكِّلونَ
«Και είπε: “Ω! Παιδιά μου! Να μη μπείτε όλοι (σας) από μια πόρτα, αλλά να μπείτε από διαφορετικές πόρτες (να μην τους ματιάσει κανείς). Το λέω αυτό, αν και είμαι βέβαιος ότι δεν μπορώ (με τη συμβουλή μου) να σας ωφελήσω σε κάτι, χωρίς (την έγκριση) του Αλλάχ, -γιατί η εξουσία ανήκει στον Αλλάχ, σ’ Αυτόν έχω εναποθέσει την εμπιστοσύνη μου, και σ’ Αυτόν να εναποθέτουν την εμπιστοσύνη τους, (όλοι) όσοι επιθυμούν να εμπιστευθούν» {Κοράνι 12:67}
Ο Ίμπν Αμπάς, ο Κατάντα, ο Μουτζάχιντ και άλλοι από τους Σάλαφ σχολίασαν αυτό εδάφιο λέγοντας:
«Φοβόταν για τα παιδιά το μάτιασμα διότι ήταν όμορφα. Και το κακό μάτι είναι πραγματικό (υπαρκτό), μπορεί να προκαλέσει ακόμα και την πτώση ενός αναβατή από το άλογο του» [3]
2) Λέει ο Αλλάχ:
وَإِن يَكادُ الَّذينَ كَفَروا لَيُزلِقونَكَ بِأَبصارِهِم لَمّا سَمِعُوا الذِّكرَ وَيَقولونَ إِنَّهُ لَمَجنونٌ
وَما هُوَ إِلّا ذِكرٌ لِلعالَمينَ
«Λίγο ακόμα και οι άπιστοι κόντεψαν να σε κάψουν με τα εχθρικά βλέμματα τους, όταν ακούνε το Μήνυμα (Το Κοράνιο), έτσι ώστε να σε κάνουν να γλιστρήσεις, και λένε: “Σίγουρα είναι τρελός!”. Κι όμως δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα Μήνυμα (Κοράνιο) για όλον τον κόσμο (πνεύματα και άνθρωποι)» {Κοράνι 68:51-52}
Ο Ιμπν Καθίρ παραθέτει το σχόλιο του Ίμπν Αμπάς που είπε: «Δηλαδή οι άπιστοι θα σου έδιναν (για τον Προφήτη) το κακό μάτι (μάτιασμα) εξαιτίας της ζήλειας και της κακίας τους, αν δεν ήταν η προστασία του Αλλάχ πάνω σου. Αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη του ματιάσματος» [4]
3) Λέει ο Αλλάχ:
قُل أَعوذُ بِرَبِّ الفَلَقِ
مِن شَرِّ ما خَلَقَ
وَمِن شَرِّ غاسِقٍ إِذا وَقَبَ
وَمِن شَرِّ النَّفّاثاتِ فِي العُقَدِ
وَمِن شَرِّ حاسِدٍ إِذا حَسَدَ
«Να πεις: Επιδιώκω για καταφύγιο μου τον Κύριο της χαραυγής. Απ’ την κακία των όσων έπλασε. Κι απ’ το κακό που φέρνει το σκοτάδι, εφόσον επεκτείνεται. Κι απ’ το κακό όσων ασκούν μάγια. Κι απ’ το κακό του φθονερού, όταν ασκεί το φθόνο» {Κοράνι 113}
Αποδείξεις από τη Σούννα:
1) Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε: الْعَيْنُ حَقٌّ
«Το μάτι (μάτιασμα) είναι αληθινό (υπαρκτό)» {Μπουχάρι, νο.5740}
2) Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε الْعَيْنُ حَقٌّ وَلَوْ كَانَ شَىْءٌ سَابَقَ الْقَدَرَ سَبَقَتْهُ الْعَيْنُ
«Το μάτι είναι υπαρκτό και αν υπήρχε κάτι να προηγούταν του Κάνταρ (θειο διάταγμα) του Αλλάχ θα ήταν το μάτι (μάτιασμα)…»
Έχουμε πολλά παρόμοια αχαντίθ που αποδεικνύουν την ύπαρξη και την πραγματικότητα του ματιάσματος. Όπως είδαμε, αυτός που φθονεί μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ζημιά σε αυτόν που δέχεται τον φθόνο, δίχως απαραίτητα να τον κοιτάξει, φτάνει η φθονερή σκέψη. Γιαυτό και ο Αλλάχ λέει στην αλ Φάλακ «Κι απ’ το κακό του φθονερού, όταν ασκεί το φθόνο», δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι το κακό έρχεται απλά και μόνο όταν κάποιος νιώθει ζήλεια και συγκεκριμένα φθόνο.
Γιαυτο λοιπόν οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί και να ζητάμε καταφύγιο και ασφάλεια στον Αλλάχ τον Ύψιστο λέγοντας τις προβλεπόμενες ντουά, δικρ, και με το να στρεφόμαστε ολοκληρωτικά στον Αλλάχ με μετάνοια και υπακοή.
Το μάτιασμα είναι δυο ειδών:
- Το μάτιασμα που προέρχεται από τους ανθρώπους
- Το μάτιασμα που προέρχεται από τα πνεύματα (Τζίν)
Και οι δυο μορφές ματιάσματος έχουν αποδειχτεί. Το ανθρώπινο μάτιασμα όπως είδαμε και προαναφέραμε έχει βάση. Έχουμε και το χαντίθ του Προφήτη ο οποίος καταγράφεται να λέει στον Άμιρ ίμπν Ραμπία, όταν μάτιασε τον Σάχλ Ίμπν Χανίφ:
«Για ποιο λόγο κάποιος να σκοτώνει (με το μάτιασμα) τον αδελφό του»[5]
Το μάτιασμα από τα Τζίν αποδεικνύεται από το χαντίθ της Ούμ Σάλαμα στο οποίο καταγράφεται ο Προφήτης, όταν είδε ένα κοριτσάκι που ήταν σημαδεμένη στο πρόσωπο, είπε:
بِهَا نَظْرَةٌ فَاسْتَرْقُوا لَهَا
«Κάνε ρούκια (θεραπεία/εξορκισμό σύμφωνα με την Σούννα) διότι έχει ματιαστεί» {Μουσλιμ, νο.2197}
Στο χαντίθ διαβάζουμε ότι ο Προφήτης είδε στο κοριτσάκι ένα σημάδι στο πρόσωπο της, στην αραβική το σημάδι αυτό λέγεται سَفْعَةً (σάφ’α) . Ό Ίμπν Κουτάιμπα είπε: «Το σάφ’α είναι μια απόχρωση στο πρόσωπο που διαφοροποιείται από το κανονικό χρώμα του υπόλοιπου προσώπου». Ο Αλ Φαρά’ είπε: «Το σάφ’α προκαλείται από το μάτιασμα των Τζίν» [6]
Ο Ιμάμ Ίμπν ουλ Κάγιεμ είπε: «Το μάτιασμα είναι δυο ειδών, ένα από τους ανθρώπους και ένα από τα Τζίν» [7]
Ο Σέηχ Μουχάμαντ Ίμπν Άμπντουλ Ουχάμπ είπε: «το κακό του φθονερού, όταν ασκεί το φθόνο, περιλαμβάνει τα Τζίν και την ανθρωπότητα, διότι ο σατανάς και η ομάδα του (δαιμόνια) ζηλεύουν με φθόνο τους πιστούς εξαιτίας των ευλογιών που έχουν λάβει» [8]
Πως λειτουργεί το μάτιασμα;
Καταρχάς, αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι το μάτιασμα δεν μπορεί λάβει μέρος παρά μόνο με την θέληση του Αλλάχ. Τίποτα δεν γίνεται παρά μόνο με την άδεια Του. Επίσης, οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι το μάτιασμα μπορεί να έρθει και από τον ίδιο μας τον εαυτό, δηλαδή να ματιάσουμε τους εαυτούς μας η τα αγαπητά μας πρόσωπα (άθελα μας). Και όπως είπαμε, το μάτιασμα για να λάβει μέρος, δεν χρειάζεται κάποιος να δει κάποιον η κάτι, για παράδειγμα το μάτιασμα του τυφλού η το μάτιασμα που ασκεί κάποιος σε κάτι που του περιγράφεται, δίχως να το δει. [9]
Το μάτιασμα μπορεί να συμβεί επίσης όταν κάποιος είναι ενάρετος, η απλά κάποιος που εντυπωσιάζεται με κάποιον η κάτι, δίχως απαραίτητα να το ζηλέψει. Γιαυτο και στην Σούννα προβλέπονται συγκεκριμένες ντουά που λέμε όταν δούμε κάτι που θα μας αρέσει η θα εντυπωσιαστούμε.
Πως προστατευόμαστε από το μάτι;
Ζητώντας καταφύγιο στον Αλλάχ απαγγέλλοντας τα Κορανικά κεφάλαια Αλ Φάλακ και αν Νας. Ο Προφήτης συνήθιζε να ζητάει προστασία από το μάτι μέχρι που το αποκαλύφθηκαν τα δυο τελευταία Κορανικά κεφάλαια [10]
Όταν κοιτάς κάτι που σαρέσει, τότε να κάνεις ντουά (επίκληση) να είναι ευλογημένο. Ο Ιμάμ αν Νάουαουι είπε: «Συνίσταται όταν κοιτάς κάτι που σαρέσει να κάνεις ντουά για το άτομο που το κατέχει, λέγοντας (για παράδειγμα) – Ω Αλλάχ ευλόγησε τον και μην πάθει κακό».
Διαβάζουμε στο Κοράνι:
وَلَولا إِذ دَخَلتَ جَنَّتَكَ قُلتَ ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ
«Και γιατί δεν είπες, καθώς έμπαινες στον κήπο σου (όταν τον θαύμασες), «Είναι έτσι όπως ο Αλλάχ το επιθυμεί και δεν υπάρχει καμία δύναμη και εξουσία παρά μόνο αυτή του Αλλάχ» {Κοράνι 18:39}
Άρα συνίσταται να λέμε αυτήν την επίκληση του εδάφιου όταν βλέπουμε κάτι που μας αρέσει, είτε πάνω μας είτε στους άλλους
ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ
Μάα σαά Αλλάχ, Λά Κούατα ίλα Μπιλλάχ,
Ο Ίμπν Καθίρ εξηγεί το εδάφιο λέγοντας: «Όταν μπήκες στον κήπο σου και είδες αυτό που σε εντυπωσίασε, έπρεπε να δοξάσεις τον Αλλάχ (αποδίδοντας ευχαριστίες) γιαυτο με το οποίο σε ευλόγησε…» [11]
Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε: «Όποιος δει κάτι το οποίο τον εντυπωσιάζει και πει «Είναι έτσι όπως ο Αλλάχ το επιθυμεί και δεν υπάρχει καμία δύναμη και εξουσία παρά μόνο αυτή του Αλλάχ» τότε δεν θα προκαλέσει ζημιά» [12]
Είπε: «Όποιος δει κάτι από τα υπάρχοντα του η από τον εαυτό του που τον εντυπωσιάζει, τότε να ζητήσει από τον Αλλάχ να του το ευλογήσει» [13]
Το να ζητάς ευλογία (Ταμπρίκ):
Μπορείς να ζητήσεις ευλογία σε αυτό που κατέχεις (η για αυτό που βλέπεις σε άλλους) λέγοντας:
-Τάμπαρακ Αλλάχ Άχσαν αλ Χαλικήν, Αλλαχούμα Μπαάρικ
Ευλογημένος ο Αλλάχ, ο Καλύτερος από όσους δημιουργούν, Ω Αλλάχ ευλόγησε το.
– Αλλάχουμα Μπάρικ φι, ουά λά ταντούρρουχ
Ω Αλλάχ ευλόγησε το και μην το κάνεις βλαβερό
3) Να κάνεις υπομονή με αυτόν που ματιάζει. Και να είσαι καλοσυνάτος προς αυτόν.
4) Να κρύβεις το καλό που έχεις, σε περίπτωση που φοβάσαι το μάτιασμα, ειδικά από αυτούς που είναι ύποπτοι ότι ματιάζουν. [14]
5) Να γνωρίζεις ότι οτιδήποτε και αν γίνει, γίνεται με την άδεια του Αλλάχ και μόνο.
6) Να έχεις θεοφοβία (Τάκουα), τηρώντας τις εντολές και αποφεύγοντας τις αμαρτίες. Η Τάκουα προστατεύει από κάθε κακό και βλαβερό
وَإِن تَصبِروا وَتَتَّقوا لا يَضُرُّكُم كَيدُهُم شَيئًا
«Αν όμως είστε υπομονετικοί και ενάρετοι, οι πονηριές τους δεν θα σας βλάψουν καθόλου» {Κοράνι 3:120}
7) Να έχεις εμπιστοσύνη στον Αλλάχ τον Ύψιστο.
8) Να μην υπερβάλεις σχετικά με το μάτιασμα ούτε να αποδίδεις κάθε τι άσχημο στο κακό το μάτι. Ακόμα και αν έχεις ματιαστεί, να μην το σκέπτεσαι καν.
9) Και το πιο ουσιαστικό: Να είσαι σωστός Μονοθεϊστής, διότι όποιος τηρεί και εξωτερικεύει με πράξεις το Ταουχίντ (Μονοθεϊσμός) και τις αρχές του, μένοντας μακριά από κάθε μορφή Σίρκ (πολυθεϊσμός, ειδωλολατρία, παγανισμός), τότε έχει πιάσει την πιο δυνατή λαβή προστασίας.
وصلى الله وسلم وبارك على نبينا محمد
Πηγή: “Φάτχ ουλ Χάκ αλ Μουμπίν”, του Δρ. Άμπνταλλάχ αλ Ταγιάρ και του Σέηχ Σάμι αλ Μουμπάρακ με Τάζκια από τον Αλλάμα Ίμπν Μπαάζ. Μετάφραση – επιμέλεια: Άχμαντ Μ.Ελντίν
Παραπομπές:
[1] Φάτχ αλ Μπάρι, τόμος 10, σελ.200
[2] Ζάντ αλ Μαάντ, τόμος 4, σελ.167
[3] Ταφσίρ αλ Κουρ’αν αλ Αζίμ, τόμος 2, σελ.419
[4] Ταφσίρ αλ Κουρ’αν αλ Αζίμ, τόμος 4, σελ.357
[5] Ίμάμ Μάλικ, στο Μουάττα, τόμος 2, σελ.938
[6] Ζάντ αλ Μαάντ, τόμος 4, σελ.164
[7] Του ιδίου
[8] Ταφσίρ σούρα αλ Φάλακ, σελ.30,
[9] Ζάντ αλ Μαάντ, τόμος 3, σελ.117
[10] Τιρμιδί, νο.2059
[11] Ταφσίρ αλ Κουρ’αν αλ Αζίμ, τόμος 3, σελ.75
[12] Αλ Ουάμπιλ ας Σάγγιμπ, σελ.307
[13] Του ιδίου
[14] Σχόλιο του Άχμαντ Μ.Ελντίν: Δυστυχώς βλέπεις πολλούς να δημοσιεύουν την ευλογία και το καλό που έχουν, δίχως να σκέπτονται τις συνέπειες. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται ειδικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, Twitter, κτλ). Προστάτεψε τον εαυτό σου, την οικογένεια σου και αυτούς που αγαπάς και μην δημοσιεύεις τις ευχάριστες προσωπικές σου στιγμές ασυλλόγιστα και σε αγνώστους. Βλέπεις άτομα να παντρεύονται και να μοιράζονται δίχως όρια την χαρά του γάμου τους, και έπειτα από ένα μήνα χωρίζουν. Μετά αναρωτιούνται το γιατί. Γεννιέται το παιδί τους και το δημοσιεύουν με εικόνες και μετά αναρωτιούνται γιατί αρρώστησε βαριά.
Categories: Μουσουλμάνοι