Η φιλανθρωπία στο Ισλάμ – فضل الصدقة وأهميتها للمسلم

Άχμαντ Μ.Ελντίν – أحمد بن محيي الدين

الحمد لله رب العالمين، وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آله وأصحابه أجمعين، أما بعد

Η θέση της αγαθοεργίας και της φιλανθρωπίας στο Ισλάμ είναι σπουδαία, για την ακρίβεια είναι μια από τις σπουδαιότερες πράξεις λατρείας η οποία πρέπει να προσφέρεται έχοντας πρόθεση την ευχαρίστηση του Αλλάχ του Ύψιστου. Ο Μουσουλμάνος επιθυμεί να ευχαριστήσει τον Αλλάχ και όχι τον κόσμο. Δεν είναι, ούτε επιτρέπεται, να είναι αγαθοεργός και φιλάνθρωπος για κοσμικό η επίγειο όφελος

إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا

«Σας τρέφουμε για τη χάρη του Αλλάχ μονάχα. Δεν επιθυμούμε αμοιβή από σας ούτε ευχαριστίες» {Κοράνι 76:9}

Στα Κορανικά εδάφια, όπως και στη Σούννα του Προφήτη μας, παρατηρούμε ότι η αγαθοεργία αναφέρεται μετά την λατρεία προς τον Ύψιστο, κατατάσσοντας την με αυτό τον τρόπο σε μια υψηλή θέση

وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا ۖ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا

«Και να λατρεύετε τον Αλλάχ και να μην έχετε στην λατρεία Αυτού κανένα μέτοχο. Και να προσφέρετε καλοσύνη στους γονείς, στους συγγενείς, στα ορφανά και στους φτωχούς, στους γείτονες που συνδέεστε με συγγένεια και στους γείτονες που δεν είναι συγγενείς, στους στενούς συντρόφους (φίλους και συνεταίρους), και στους οδοιπόρους που συναντάτε και σ’ όσες έχετε σαν αιχμάλωτες (πολέμου). Γιατί ο Αλλάχ δεν αγαπά τον υπερήφανο, τον ματαιόδοξο» {Κοράνι 4:36}

Ο Ύψιστος περιγράφει την ευσέβεια

لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ 

«Ευσέβεια δεν είναι μόνο να στρέφετε ανατολικά και δυτικά τα πρόσωπα σας αλλά η ευσέβεια είναι εκείνου που πιστεύει στον Αλλάχ και στην Έσχατη Μέρα, στους Αγγέλους και στο Βιβλίο και στους προφήτες” Να δίνει από την περιουσία του, ενώ την αγαπάει για τους συγγενείς του, και για τα ορφανά, και για τους απόρους, και για τους οδοιπόρους, και τους ζητιάνους και για την απελευθέρωση των σκλάβων…» {Κοράνι 2:177}

Ο Αλλάχ αγαπά τους αγαθοεργούς

الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

«Είναι εκείνοι που ξοδεύουν ελεύθερα (για χάρη του Αλλάχ), είτε στα εύκολα, είτε στα δύσκολα, και που περιορίζουν το θυμό τους, και συγχωρούν όλους τους ανθρώπους, γιατί ο Αλλάχ αγαπά τους αγαθοεργούς» {Κοράνι 3:134}

Ο Ιμάμης ασ-Σαάντι σχολιάζει το εδάφιο λέγοντας: Στα εύκολα ξοδεύουν για χάρη του Αλλάχ. Δηλαδή, ξοδεύουν και προσφέρουν ανοιχτά χωρίς περιορισμούς. Ξοδεύουν όμως και στα δύσκολα, στις οικονομικές τους δυσκολίες, στο μέτρο που μπορούν και είναι ικανοί. Και όταν δυσκολεύονται δεν υποβαθμίζουν καμία βοήθεια η χρηματική συνεισφορά, όσο μικρή και αν είναι. Και όταν εξοργίζονται περιορίζουν το θυμό τους. Δηλαδή, κάποιος τους αδικεί σε τέτοιο βαθμό που σκέπτονται την εκδίκηση. Όμως συγκρατιούνται για χάρη του Αλλάχ κάνοντας υπομονή. Και συγχωρούν τους ανθρώπους. Δηλαδή, συγχωρεί τον κάθε έναν που τυχόν τον έχει αδικήσει, με τον έναν η τον άλλον τρόπο. Και το κάνει γιατί ελπίζει στο να λάβει ο ίδιος συγχώρεση από τον Κύριο του. Και ο Αλλάχ αγαπά τους αγαθοεργούς. Δηλαδή αυτούς που πράττουν το καλό όπως ορίζεται στο Ισλάμ, ιδιαίτερα σε θέματα λατρείας (δικαιώματα προς τον Ύψιστο – Μονοθεϊσμός) και καλής συμπεριφοράς με καλοσύνη προς τον συνανθρώπους.  {Ταφσίρ ας Σαάντι, Τόμος 1, σελ. 286 – Συνοπτική καταγραφή}  

Ο Προφήτης Μουχάμαντ صلى الله عليه وسلم ενημερώνει τους πιστούς για τρεις εξαιρετικές ενάρετες πράξεις, οι οποίες θα σταθούν ως πηγές ωφέλειας για τον πιστό μετά τον θάνατο. Διαβάζουμε σε αυθεντική του ρήση:

إِذَا مَاتَ الإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلاَّ مِنْ ثَلاَثٍ صَدَقَةٌ جَارِيَةٌ وَعِلْمٌ يُنْتَفَعُ بِهِ وَوَلَدٌ صَالِحٌ يَدْعُو لَهُ

«Όταν το άτομο πεθαίνει, οι πράξεις του τερματίζονται, εκτός από τρεις: Ελεημοσύνη που είναι συνεχόμενη, γνώση που ωφελήθηκαν οι γύρω του και ένα ενάρετο γιο που επικαλείται τον Αλλάχ για αυτόν» {Μούσλιμ, νο. 1631 – Τιρμιδί, νο. 1376}   

Ο Απόστολος του Αλλάχ صلى الله عليه وسلم είπε: 

مَنْ نَفَّسَ عَنْ مُؤْمِنٍ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ اَلدُّنْيَا, نَفَّسَ اَللَّهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ , وَمَنْ يَسَّرَ عَلَى مُعْسِرٍ, يَسَّرَ اَللَّهُ عَلَيْهِ فِي اَلدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ, وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا, سَتَرَهُ اَللَّهُ فِي اَلدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ, وَاَللَّهُ فِي عَوْنِ اَلْعَبْدِ مَا كَانَ اَلْعَبْدُ فِي عَوْنِ أَخِيهِ

«Όποιος ανακουφίζει τον πιστό από μια δυσκολία της επίγειας ζωής του, ο Αλλάχ θα τον ανακουφίσει από μια δυσκολία την Ημέρα της Κρίσης. Όποιος διευκολύνει αυτόν που του χρωστάει, ο Αλλάχ θα τον διευκολύνει σε αυτήν την ζωή και την επόμενη. Και όποιος καλύπτει τα λάθη του πιστού αδελφού του, ο Αλλάχ θα του καλύψει τα λάθη του σε αυτήν την ζωή και την επόμενη (μετά θάνατον). Ο Αλλάχ βοήθα τον δούλο του, όσο (ο δούλος του) βοηθά τον αδελφό του» {Μούσλιμ, νο. 2699 – 1924}

Ο Ιμπν Όμαρ ρώτησε τον Απόστολο του Αλλάχ صلى الله عليه وسلم : «Απόστολε του Αλλάχ, ποιος είναι ο πιο αγαπητός από τους ανθρώπους στον Αλλάχ και ποια πράξη είναι η πιο αγαπητή στον Αλλάχ; Ο Απόστολος του Αλλάχ صلى الله عليه وسلم απάντησε:

«Ο πιο αγαπητοί από τους ανθρώπους στον Αλλάχ, τον Ύψιστο, είναι αυτοί που ωφελούν (κάνουν καλό) περισσότερο τους ανθρώπους. Και η αγαπημένη πράξη από τις πράξεις για τον Αλλάχ, τον Ύψιστο, είναι: να προσφέρεις χαρά στον Μουσουλμάνο, να τον απαλλάσσεις από στενοχώρια, να του πληρώνεις το χρέος του, η να ικανοποιείς την πείνα του (να δίνεις τροφή σε αυτόν που δεν έχει να φάει). Και το να περπατώ μαζί με έναν αδελφό, βοηθώντας τον στις ανάγκες του είναι πιο αγαπητό σε εμένα από το να κάτσω απομονωμένος για ένα μήνα σε αυτό το Τζαμί (της Μεδίνας) για λατρεία (Ιτικαάφ). Και όποιος συγκρατεί την οργή του, ο Αλλάχ θα αποκρύψει τα λάθη του. Και όποιος κρύβει τον εκνευρισμό του (πιο σωστά όποιος συγκρατεί τα χέρια του από το να βιαιοπραγήσει) σε περιπτώσεις που υπερέχει σε δύναμη, τότε ο Αλλάχ θα γεμίσει την καρδιά του με ελπίδα (σωτηρίας) για την Ημέρα της Κρίσης. Και όποιος περπατά με τον αδελφό του για να τον βοηθήσει στις ανάγκες του, τότε ο Αλλάχ θα σταθεροποιήσει τα πόδια του την Ημέρα εκείνη (Ημέρα της Κρίσης) οπου τα πόδια θα γλιστράνε (πέφτοντας στην Κόλαση). Και (να θυμάσαι): Η άσχημη συμπεριφορά χαλάει τις ενάρετες πράξεις έτσι όπως το ξύδι χαλάει το μέλι» {«Ασ-Σαχίχα» του Σέηχ αλ Αλμπάνι, νο. 906}

Από τις πιο αγαπητούς ανθρώπους για τον Αλλάχ είναι αυτοί που βοηθούν και ωφελούν τους συνανθρώπους τους. Από τις ποιο αγαπητές πράξεις για τον Αλλάχ είναι: α) να κάνεις χαρούμενο τον αδελφό σου (Μουσουλμάνο/ανα), β) να τον απαλλάσσεις από στενοχώριες, γ) να τον βοηθάς με τα χρέη του, δ) να του δίνεις τροφή σε περίπτωση που δεν έχει. Το να βοηθάς στις ανάγκες του αδελφού σου είναι προτιμότερο από το να κάνεις ιτικαάφ (απομόνωση στο Τζαμί για λατρευτικούς λόγους). Η στήριξη στα αδέλφια μας θεωρείται λατρεία προς τον Αλλάχ, με την προϋπόθεση ότι βοηθάμε μόνο για χάρη του Αλλάχ, όχι για να κερδίσουμε επίγειο όφελος η επίγεια αναγνώριση. Η αρετή του να συγκρατείς την οργή σου όταν αδικείσαι, όπως επίσης το να συγκρατείς τα χέρια σου από το να βιαιοπραγήσεις, όταν το δίκιο είναι με το μέρος σου και έχεις δύναμη να το κάνεις. Η άσχημη συμπεριφορά μολύνει τις ενάρετες πράξεις, έτσι όπως το ξύδι μολύνει και χαλάει το μέλι.

Αφηγείται ο Άμπου Δάρ رضي الله عنه

Ρώτησα τον Απόστολο του Αλλάχ صلى الله عليه وسلم. «Τι είναι αυτό που θα σώσει τον δούλο (του Αλλάχ) από την φωτιά;»

– Είπε: «Πίστη (Ιμάν) στον Αλλάχ»

– Είπα: «Προφήτη του Αλλάχ, με την πίστη υπάρχει πράξη;

– Είπε: «Το να δίνει κάποιος (ακόμα και αν είναι λίγο) από αυτό που του έχει δώσει ο Αλλάχ και να δίνεις (έστω και λίγο) από αυτό με το οποίο σε συντηρεί»

– Είπα: «Προφήτη του Αλλάχ, και αν κάποιος είναι φτωχός και δεν έχει να δώσει κάτι (σαν ελεημοσύνη);»

– Είπε: «Να επιτάσσει το σωστό/δίκαιο και να απαγορεύει το κακό»

– Είπα: «Αν δεν είναι σε θέση να επιτάσσει το σωστό/δίκαιο ούτε να απαγορέψει το κακό;»

– Είπε: «Τότε βοήθα αυτόν που δεν έχει την ικανότητα να κερδίσει το φαγητό του (δεν μπορεί να δουλέψει)»

– Είπα: «Απόστολε του Αλλάχ, αν ο ίδιος δεν έχει τρόπο να εργαστεί (αν ο ίδιος δεν δουλεύει)»

– Είπε: «Να βοηθήσει τότε αυτόν που αδικείται»

– Είπα: «Προφήτη του Αλλάχ, εάν είναι αδύνατος και δεν μπορεί να στηρίξει τον αδικημένο;»

– Είπε: «Αν δεν θέλεις (η δεν μπορείς) να κάνεις κάτι καλό στον αδελφό σου, τότε τουλάχιστον να αποφεύγεις να κάνεις κακό (στον ίδιο και) στον κόσμο»

– Είπα: Απόστολε του Αλλάχ, εάν το κάνει αυτό, θα μπει στον παράδεισο;

– Είπε: «Ο πιστός που προσπαθεί να υλοποιήσει αυτά τα πράγματα, τότε θα τον πάρουν από το χέρι και θα τον βάλουν στον παράδεισο» {Από την συλλογή του Ιμάμη ατ Ταμπαράνι, στο Μου’τζαμουλ Καμπίρ, τόμος 2, σελ.156}

O Ιμάμης Ίμπν ουλ Κάγιεμ ανέφερε τα εξής:

«كان شيخ الإسلام ابن تيمية يسعى في حوائج الناس سعيا شديدا لأنه يعلم أنه كلما أعان غيره أعانه اللّٰه.»

«Ο Σέηχ ουλ Ισλάμ ιμπν Ταημία έψαχνε αρκετά για να βρει ανθρώπους έτσι ώστε να τους βοηθήσει στις ανάγκες τους. Και αυτό γιατί γνώριζε ότι κάθε φορά που βοήθαγε κάποιον (για χάρη του Αλλάχ), τότε ο Αλλάχ τον στήριζε με βοήθεια (για τα προσωπικά του θέματα)». {Ράουνταντ αλ Μουχιμπίν, τόμος 1, σελ.168}

Ο Προφήτης Μουχάμαντ صلى الله عليه وسلم   είπε:

لَيْسَ الْمُؤْمِنُ الَّذِي يَشْبَعُ وَجَارُهُ جَائِعٌ إِلَى جَنْبِهِ

«Δεν είναι πιστός (σωστός) αυτός που το στομάχι του είναι γεμάτο, ενώ ο διπλανός γείτονας του πεινάει» {Σούνναν αλ Κούμπρα, νο. 19049 Σαχίχ από τον Σέηχ αλ Αλμπάνι}

Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε επίσης:

مازال جبريل يوصيني بالجار حتى طننت أنه سيورثه

«Ο Αρχάγγελος Γαβριήλ δεν σταμάταγε να μου τονίζει τα δικαιώματα του γείτονα μου, μέχρι να φτάσω σε σημείο να σκέπτομαι ότι θα με κληρονομούσε» (αυθεντική ρήση με συναίνεση)

Ο Μουσουλμάνος λόγιος, ο Αλλάμα Ίμπν Μπαάζ σχολίασε το χαντίθ λέγοντας:

«…και αν ο γείτονας μας είναι μη Μουσουλμάνος τότε έχει και αυτός δικαιώματα από εμάς…Και είναι νομοθετημένο να του δώσουμε ελεημοσύνη (εφόσον την έχει ανάγκη)….» διότι ο Αλλάχ λέει:

لا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ

«Δεν σας απαγορεύει ο Αλλάχ να συμπεριφέρεστε με καλοσύνη και δίκαια μ’ αυτούς που δεν σας πολεμούν για την Πίστη (σας), κι ούτε σας βγάζουν από τα σπίτια σας. Γιατί ο Αλλάχ αγαπά όσους συμπεριφέρονται δίκαια.» (Κοράνι 60:8) – {Μάτζμού’ου Φατάουα Ίμπν Μπαάζ, τόμος 6

Ο Άμπντάλλαχ Ίμπν Άμρ όταν έσφαξε ένα πρόβατο ρώτησε τον υπηρέτη του:

عن عبد الله بن عمرو رضي الله عنهما، أَنَّهُ ذُبِحَت لَهُ شاةٌ فَجَعَلَ يَقُولُ لِغُلَامِهِ أَهْدَيْتَ لِجَارِنَا الْيَهُودِيِّ؟ أَهْدَيْتَ لِجَارِنَا الْيَهُودِيِّ؟ سَمِعْتُ رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: (مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصينى بِالْجَارِ حَتى ظَنَنتُ أنه سَيَورِثُه)

«Έστειλες λίγο κρέας στον Εβραίο γείτονα μας; Άκουσα τον Προφήτη να λέει ότι «ο Γαβριήλ δεν σταμάταγε να μου τονίζει τα δικαιώματα του γείτονα μου, μέχρι να φτάσω σε σημείο να σκέπτομαι ότι θα με κληρονομούσε» {Αλ Ιρουά, νο. 891}

Ο Ύψιστος λέει για τους μη Μουσουλμάνους γονείς:

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا ۖ وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۚ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

«Και συστήσαμε στον άνθρωπο την καλοσύνη στους γονείς του. Αν όμως προσπαθούν, (αγωνίζονται) (οποιοσδήποτε απ’ αυτούς) να σ’ (αναγκάσει) να Με κάνεις συνέταιρο (στη λατρεία), με κάτι που δεν έχεις γι αυτό καμιά γνώση, (τότε) μην τους υπακούσεις. (Όλοι) σ’ Εμένα επιστρέφετε, και (τότε) θα σας ειδοποιήσουμε για ό,τι κάνατε πραγματικά.» {Κοράνι: 29:8}

Διαβάζουμε επίσης:

وَإِن جَاهَدَاكَ عَلَىٰ أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۖ وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا ۖ وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ۚ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

«Αν όμως προσπαθήσουν μ’ όλη τους την δύναμη να Με ενώσεις στη λατρεία με κάτι που δεν έχεις γνώση, (τότε) μην τους υπακούσεις. Κράτησε τη συντροφιά μαζί τους, σ’ αυτό τον κόσμο, δίκαια (και με καλοσύνη) κι ακολούθησε το δρόμο εκείνων που κατευθύνονται σ’ Εμένα (με αγάπη). Έπειτα σ’ Εμένα (εξ άλλου) όλοι θα επιστρέψετε, και (τότε) θα σας πώ την αλήθεια (και το νόημα) για όλα που κάνατε».» {Κοράνι 31:15}

Αγαθοεργία όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα ζωντανά. Ο Προφήτης τόνισε ότι είναι αρετή να προστατεύεις ζώα που έχουν ανάγκη. Εξιστόρησε μια ιστορία στους μαθητές του για ένα άντρα ο οποίος καθώς περπατούσε δίψασε πολύ έντονα. Πήγε και έψαξε νερό και βρήκε σε ένα πηγάδι και ήπιε. Βγαίνοντας έξω και κουρασμένος όπως ήταν καθώς μπήκε στο πηγάδι και βγήκε, είδε ένα σκύλο που προσπαθούσε να γλύψει λάσπη από την δίψα του. Ο άντρας συλλογίστηκε ότι ο σκύλος υπέφερε από δίψα όπως ο ίδιος υπέφερε πριν από λίγο. Αποφάσισε να πάει κάτω στο πηγάδι πάλι, να γεμίσει το παπούτσι του με νερό, να το κρατήσει στο στόμα του και να βγει έξω να ξεδιψάσει τον σκύλο. Με αυτήν την κίνηση ο Αλλάχ ο Ύψιστος έμεινε πολύ ικανοποιημένος από αυτόν με αποτέλεσμα να τον συγχωρέσει για παλιές αμαρτίες του. Εξιστορώντας αυτήν την ιστορία, οι μαθητές του Προφήτη τον ρώτησαν

قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَإِنَّ لَنَا فِي الْبَهَائِمِ أَجْرًا فَقَالَ نَعَمْ فِي كُلِّ ذَاتِ كَبِدٍ رَطْبَةٍ أَجْرٌ

«Απόστολε του Αλλάχ, υπάρχει ανταμοιβή όταν κάνουμε καλό στα ζώα; Ο Προφήτης απάντησε: «Ναι, σε κάθε ζωντανό πλάσμα που κάνεις καλό υπάρχει ανταμοιβή (από τον Αλλάχ)» {Μπουχάρι, νο.5663}

Με το παρόν άρθρο είδαμε ότι τα Ισλαμικά κείμενα προσκαλούν τον πιστό στην αγαθοεργία, την φιλανθρωπία και την φιλοζωία. Και όλα αυτά τα ενάρετα έργα οφείλει να τα προσφέρει για χάρη του Αλλάχ έτσι ώστε να εκλαμβάνονται ως πράξεις λατρείας. Διότι με αυτές τις πράξεις επιδιώκουμε την ευχαρίστηση του Κυρίου μας.

Εάν ωφεληθήκατε και σας άρεσε η ανάρτηση, βοηθήστε μας να συνεχίσουμε ενισχύοντας το IslamForGreeks. Δείτε εδώ τους τρόπους που μπορείτε να στηρίξετε τις προσπάθειες


Categories: ΙΣΛΑΜ

Tags: , , ,

Discover more from Το Ορθόδοξο Ισλάμ με Ορθόδοξη Κατανόηση

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading