Άχμαντ Μ.Ελντίν
بـسـم الله والحـمـد لله والـصلاة والـسـلام عــلى رسـول الله، وبـعـد
Ορισμός:
Ο ορισμός του κουτσομπολιού προέρχεται από το αυθεντικό χαντίθ του Προφήτη μας صلى الله عليه وسلم :
أتدرون ما الغيبة؟” قالوا: الله ورسوله أعلم قال: ”ذكرك أخاك بما يكره” قيل: أفرأيت إن كان في أخي ما أقول؟ قال: ”إن كان فيه ما تقول، فقد اغتبته، وإن لم يكن فيه ما تقول فقد بهته
«Ξέρετε τι είναι κουτσομπολιό; Οι Σαχάμπα είπαν: «Ο Αλλάχ και ο Απόστολος του γνωρίζουν καλύτερα» Είπε: «κουτσομπολιό είναι να μιλάς για τον Μουσουλμάνο αδελφό σου με τρόπο που αντιπαθεί». Είπαν «Και αν ο αδελφός είναι έτσι όπως τον περιγράφω». Είπε: Εάν είναι έτσι όπως τον περιγράφεις τότε τον κουτσομπόλεψες, αν όμως δεν είναι έτσι (όπως τα λες) τότε τον συκοφάντησες.» {Μούσλιμ, Ρίαντ ους Σαλιχίν, νο.1523}
Ο Ύψιστος απαγορεύει αυστηρά το κουτσομπολιό λέγοντας:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا ۚ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ
«Εσείς οι πιστοί. Να αποφεύγεται όσο μπορείτε τις πολλές υποψίες (εικασίες). Διότι οι εικασίες/υποψίες για κάποιον σε μερικές περιπτώσεις είναι αμαρτία. Και μην κατασκοπεύετε κι ούτε να κακολογείτε -ο ένας τον άλλο – πίσω από την πλάτη του. Μήπως κανείς από σας αγαπά να φάει το κρέας του νεκρού αδελφού του; Όχι, αυτό θα σας προκαλούσε απέχθεια. Φοβηθείτε (με θεοφοβία) λοιπόν τον Αλλάχ, γιατί ο Αλλάχ δέχεται τη μετάνοια, και είναι Ευσπλαχνικός» {Κοράνι 49:12}
Ο Σέηχ Ίμπν Ουθαημήν στην επεξήγηση του Ρίαντ ους Σαλιχίν αναφέρει ότι κουτσομπολιό θεωρείται η αναφορά ενός ατόμου, με την οποία το άτομο ενοχλείτε, και λαμβάνει μέρος πίσω από την πλάτη του, δίχως να γνωρίζει. Όταν όμως τα συγκεκριμένα λόγια λαμβάνουν μέρος μπροστά στο άτομο δεν θεωρείται κουτσομπολιό, παρολαυτα συμπεριλαμβάνονται στα άσχημα λόγια τα οποία ο πιστός πρέπει να αποφεύγει.
Συνέπιες και επιπτώσεις:
Το κουτσομπολιό, όπως και κάθε μορφή αδικίας, μειώνει τις καλές πράξεις του ατόμου. Αυτό είναι εξαιρετικά σοβαρό. Όχι μόνο αφαιρούνται οι καλές πράξεις του ατόμου που αδικεί (είτε με κουτσομπολιό είτε με οποιονδήποτε τρόπο) αλλά μεταφέρονται στον λογαριασμό του αδικημένου η αυτού που δέχτηκε την κακολογία.
Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε σε αυθεντική ρήση:
أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ » . قَالُوا الْمُفْلِسُ فِينَا مَنْ لاَ دِرْهَمَ لَهُ وَلاَ مَتَاعَ . فَقَالَ » إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِصَلاَةٍ وَصِيَامٍ وَزَكَاةٍ وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا وَقَذَفَ هَذَا وَأَكَلَ مَالَ هَذَا وَسَفَكَ دَمَ هَذَا وَضَرَبَ هَذَا فَيُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ
Ξέρετε ποιος είναι ο πτωχευμένος; Οι Σαχάμπα (μαθητές και οπαδοί του Προφήτη) είπαν: Ο πτωχευμένος είναι αυτός ο οποίος δεν έχει χρήματα ούτε υλικά αγαθά. Είπε (Ο Προφήτης): Ο πτωχευμένος της Ούμμα μου (από τους Μουσουλμάνους) είναι αυτός που θα έρθει την ημέρα της Κρίσεως με προσευχές, νηστείες, Ζακά (ελεημοσύνη) αλλά (παρολαυτα) θα είναι πτωχευμένος μιας και εκείνη την ημέρα εξάντλησε κάθε πόρο από τις αρετές του. Και αυτό έγινε διότι παρενόχλησε (άδικα) τους γύρω του, συκοφάντησε, κατανάλωσε άδικα και παράνομα τον πλούτο των άλλων, έχυσε το αίμα τους και τους χτύπησε. Το αποτέλεσμα θα είναι οι καλές του πράξεις να πιστωθούν στον λογαριασμό αυτών που αδίκησε (είτε με την γλώσσα, είτε με τα χέρια). Και σε περίπτωση που οι καλές πράξεις δεν θα μπορούν να ξεχρεώσουν το χρέος για την αδικία του, τότε οι αμαρτίες (αυτών που αδικηθήκαν) θα μεταφερθούν στον δικό του λογαριασμό και θα εισέρθει στην Κόλαση της φωτιάς. {Μούσλιμ, νο. 2581}
Όπως σημειώνει ο Αλλάμα Ίμπν Ουθαημήν, οι Σάλαφ (ενάρετοι Μουσουλμάνοι προκάτοχοι) όταν μάθαιναν ότι κάποιος τους κουτσομπόλευε του έστελναν διάφορα δώρα. Τα δώρα τους τα συνόδευαν με τα εξής μηνύματα: «Άκουσα ότι μου έδωσες τις καλές σου πράξεις σα δώρο, με τις οποίες σίγουρα θα ωφεληθώ την Ημέρα της Κρίσης, έτσι και εγώ σου δίνω αυτό το δώρο έτσι ώστε να ωφεληθείς σε αυτήν την ζωή, αλλά στην άλλη ζωή να θυμάσαι ότι υπάρχει ανταμοιβή για το καλό και τιμωρία για το κακό».
Ο πραγματικός φτωχός και πτωχευμένος δεν είναι αυτός που δεν έχει χρήματα, είναι αυτός που θα δει τις καλές και ενάρετες πράξεις του να αδειάζουν την Ημέρα της Κρίσεως εξαιτίας της άδικης συμπεριφοράς του προς τους άλλους. Κάθε ένας που αδικήθηκε λεκτικά (κουτσομπολιό, συκοφαντία, εξύβριση) η σωματικά (κακομεταχείριση, ξυλοδαρμός, φόνος) θα αποσπάσει ένα μέρος των καλών του πράξεων, και σε περίπτωση που εξαντληθούν οι ενάρετες πράξεις θα του μεταφερθούν οι αμαρτίες των αδικημένων στον λογαριασμό του. Αυτός είναι πραγματικά ο πτωχευμένος. Οφείλουμε να προσέχουμε όχι μόνο στο κομμάτι της τήρησης των ενάρετων πράξεων αλλά να είμαστε και ιδιαίτερα προσεκτικοί στο πως τις διαφυλάττουμε, έτσι ώστε να μην εξαντληθούν από άστοχες αδικίες προς άλλους.
Εγγύηση για Παράδεισο:
Η γλώσσα και ότι παράγει, όπως επίσης τα γενετικά όργανα και ότι παράγουν (από πράξεις) συμβάλουν καθοριστικά στην καταστροφή η αντίστοιχα στην σωτηρία του ατόμου.
Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε:
مَنْ يَضْمَنْ لِي مَا بَيْنَ لَحْيَيْهِ وَمَا بَيْنَ رِجْلَيْهِ أَضْمَنْ لَهُ الْجَنَّةَ
«Όποιος εγγυηθεί (την αγνότητα) για αυτό που έχει ανάμεσα στα πόδια του (γενετικά όργανα) και γιαυτο που έχει ανάμεσα στη μασέλα του (γλώσσα), τότε θα του εγγυηθώ τον Παράδεισο». {Μπουχάρι, νο. 6474-6807}
Ο Προφήτης Μουχάμαντ صلى الله عليه وسلم συμβούλεψε τους πιστούς λέγοντας:
أَنْ تَحْفَظَ الرَّأْسَ وَمَا وَعَى وَتَحْفَظَ الْبَطْنَ وَمَا حَوَى
«…Να ασφαλίζεις το κεφάλι σου και ότι περιέχει και να ασφαλίζεις το στομάχι σου και ότι περιέχει…» {Μούσναντ του Ιμάμ Άχμαντ, νο. 3671 – Τιρμιδί, νο. 2458}
Το κεφάλι και το στομάχι σου: Ο πιστός οφείλει να προστατεύει και να ασφαλίζει το κεφάλι του και το στομάχι του. Το να ασφαλίζεις το κεφάλι σου και ότι περιέχει, δηλαδή τα μάτια σου, την ακοή σου, την γλώσσα σου. Να τα ασφαλίσεις από την αμαρτία και την παρανομία. Και να ασφαλίσεις το στομάχι σου σημαίνει κυρίως να το προστατεύεις από το παράνομο και το απαγορευμένο φαγητό, είτε αυτό κάθε αυτό είναι χαράμ (αμαρτία), όπως χοιρινό, αλκοόλ, παράνομο κρέας που δεν είναι χαλάλ κτλ, αλλά επίσης να το προστατέψεις από το να το τρέφεις με χρήματα τα οποία δεν είναι νόμιμα και δεν προέρχονται από χαλάλ δουλειές και εργασίες. Μην ξεχνάμε ότι όποιος τρώει από το παράνομο (χαράμ) και συντηρείται με εργασίες παράνομες και πληρώνεται από δουλειές παράνομες, τότε η ντουά (επίκληση) του δεν γίνεται αποδεκτή από τον Αλλάχ. Να γνωρίζουμε επίσης ότι τα μάτια μας, η ακοή μας και η γλώσσα (και όλα τα μέλη του σώματος), όλα αυτά θα ρωτηθούν την ημέρα της κρίσης για το πώς τα διαχειριστήκαμε, λέει ο Ύψιστος:
إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا
«Η ακοή η όραση και η καρδιά, κάθε ένα από αυτά θα ρωτηθούν» {Κοράνι 17:36}
Σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπεται το κουτσομπολιό:
Ο Ιμάμης και λόγιος αν Νάουαουι, στη συλλογή του Ριάντ ους Σαλιχίν, αφιερώνει ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο οπου καταγράφει τις περιπτώσεις, ως εξαίρεση, που επιτρέπεται το κουτσομπολιό. Είναι οι εξής:
- Αυτός που αδικήθηκε επιτρέπεται να μιλήσει στον δικαστή (η στις αρμόδιες αρχές) για το άτομο που τον αδίκησε έτσι ώστε να διεκδικήσει τα νόμιμα δικαιώματα του.
- Να ζητήσεις βοήθεια από κάποιον, για λογαριασμό τρίτου, έτσι ώστε να δεχτεί το άτομο νουθεσίες και συμβουλές (σε περίπτωση που διαπράττει αμαρτίες, αιρέσεις κτλ). Αυτό επιτρέπεται μόνο όταν υπάρχει η πρόθεση για συμβουλή και νουθεσία έτσι ώστε να απαγορευτεί το παράνομο, όταν όμως η πρόθεση είναι διαφορετική (ζήλεια, κακία κτλ) τότε απαγορεύεται.
- Όταν κάποιος αναζητά Ισλαμική γνωμάτευση για μια αδικία που έχει δεχτεί από κάποιον άλλον. Σε αυτήν την περίπτωση επιτρέπεται το κουτσομπολιό και η αναφορά του ονόματος του (υπάρχει σχετικό χαντίθ που επιτρέπει την αναφορά ονόματος). Για παράδειγμα, «ο αδελφός μου έκανε το τάδε σε εμένα, τι να κάνω;»
- Επιτρέπεται η δημόσια κριτική σε αυτόν που διαπράττει δημόσια τα μεγάλα αμαρτήματα του (μοιχεία, τζόγος, κατανάλωση αλκοόλ, δημόσια ανηθικότητα, υποκρισία, αίρεση κτλ)
- Επιτρέπεται η κριτική αφηγητών των προφητικών ρήσεων (κριτική κειμένου). Επίσης επιτρέπεται η κατάθεση (μαρτυρία) σε δικαστήριο. Επιτρέπεται η αναφορά των κακών χαρακτηριστικών για σύναψη γάμου, εφόσον έχει ζητηθεί η γνώμη για το συγκεκριμένο άτομο που κάνει την πρόταση. Επίσης, επιτρέπεται η κριτική στον αιρετικό έτσι ώστε να προστατευτούν οι Μουσουλμάνοι από πλάνες και αιρέσεις.
- Επιτρέπονται οι χαρακτηρισμοί «τυφλός, κοντός, ψηλός» και άλλα παρόμοια, μόνο έχοντας ως πρόθεση την περιγραφή ενός ατόμου για λόγους αναγνώρισης (όταν είναι άγνωστος) και εφόσον αυτές οι περιγραφές είναι συνηθισμένες προς το άτομο (δίχως να ενοχλείται). Εφόσον λέγονται με σκοπό να μειώσουν κάποιον τότε απαγορεύεται. {Ριάντ ους Σαλιχίν, τόμος 2, κεφάλαιο 256}
Για όλες τις προαναφερθέντες εξαιρέσεις υπάρχουν σχετικά αχαντίθ τα οποία παραθέτει ο Ιμάμ αν Νάουαουι. Να παραθέσουμε άλλα δυο αχαντίθ για την σοβαρότητα του κουτσομπολιού και γενικότερα του να μιλάμε πίσω από την πλάτη των αδελφών μας:
Διαβάζουμε σε αυθεντικό χαντίθ, από την συλλογή του Άμπου Νταούντ, τον Προφήτη να λέει:
لما عُرج بي مررت بقوم لهم أظفار من نُحاس يخمشون وجوههم وصدورهم، فقلت: من هؤلاء يا جبريل؟ قال: هؤلاء الذين يأكلون لحوم الناس، ويقعون في أعراضهم!
«Κατά την διάρκεια του Μι’αράτζ (νυχτερινής ανάβασης στους Ουρανούς) είδα μια ομάδα ατόμων να ξύνει τα στήθια και τα πρόσωπα τους με χάλκινα καρφιά. Ρώτησα: «Ποιοι είναι αυτοί Γαβριήλ;» Μου απάντησε: «Αυτοί είναι που έτρωγαν την σάρκα των άλλων (κουτσομπολεύοντας) και καταπατούσαν την τιμή και την υπόληψη των ανθρώπων» {Ριάντ ους Σαλιχίν, νο.1526}
Και από την συλλογή του Ιμάμ αλ Μπουχάρι, διαβάζουμε το χαντίθ σε αφήγηση του Ίμπν Αμπάς:
وعن ابن عباس رضي الله عنهما أن رسول الله صلى الله عليه وسلم مر بقبرين فقال: “إنهما يعذابان ، وما يعذبان في كبير! بلى إنه كبير: أما أحدهما ، فكان يمشي بالنميمة، وأما الآخر فكان لا يستتر من بوله
«Ο Απόστολος του Αλλάχ πέρναγε από δυο τάφους και είπε: «Και οι δυο τους (αυτοί που βρίσκονται στους τάφους) βασανίζονται (δέχονται τιμωρία) και δεν βασανίζονται για μεγάλη αμαρτία (δεν ήταν κάτι δύσκολο να αποφύγουν). Όμως πράγματι είναι σοβαρές αμαρτίες. Ο ένας δεν καθαριζόταν σωστά μετά που ουρούσε και ο άλλος συκοφαντούσε με κουτσομπολιά (και προκαλούσε διαμάχες)» {Ριάντ ους Σαλιχίν, νο.1537}
Επιτρέπεται να κουτσομπολεύουμε τους μη Μουσουλμάνους;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά για τους μη Μουσουλμάνους, παρολαυτα οι μη Μουσουλμάνοι συμπεριλαμβάνονται στον κανόνα της απαγόρευσης του κουτσομπολιού, εφόσον είναι ειρηνικοί και δεν επιτίθενται στους Μουσουλμάνους και στο Ισλάμ. Ορισμένοι νομολόγοι το έχουν ορίσει και ως χαράμ (απαγόρευση) απο την στιγμή που ζουν ειρηνικά με τους Μουσουλμάνους (όταν είναι Δημίτες) μιας και έχουν δικαιώματα και υποχρέωση να υπερασπιστούμε την τιμή και την υπόληψη τους. Γιαυτο ο Μουσουλμάνος αποφεύγει να κουτσομπολέψει τον μη Μουσουλμάνο συμπολίτη του, εκτός όταν η ανάγκη το απαιτήσει όπως είδαμε παραπάνω.
Αν ακούω κουτσομπολιά από άλλους;
Το κουτσομπολιό πέφτει κάτω από την κατηγορία της άσχημης κουβέντας και της ομιλίας αυτής που δεν ωφελεί. Συνεπώς, όπως ορίζει και το Κοράνι ο Μουσουλμάνος πρέπει να απέχει: λέει ο Ύψιστος:
وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ
«Κι όταν ακούσουν τις μάταιες ομιλίες, απομακρύνονται απ’ αυτές και λένε: “Σ’ εμάς (η ευθύνη) των έργων μας, και σ’ εσάς (η ευθύνη) των έργων σας. Η ειρήνη ας είναι πάνω σας. Δεν επιδιώκουμε τους αδαείς» {Κοράνι 28:55}
Ο Σέηχ Ίμπν Ουθαημήν αναφέρει στην επεξήγηση του Ριάντ ους Σαλιχίν ότι σε περίπτωση που ο πιστός βρεθεί ανάμεσα σε μια συζήτηση με κουτσομπολιά οφείλει να αλλάξει το θέμα συζήτησης. Αν δεν τα καταφέρει, τότε οφείλει να σηκωθεί και να φύγει.
Αν έχω κουτσομπολέψει κάποιον τι πρέπει να κάνω;
Το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι να ζητήσουμε συγχώρεση από τον Αλλάχ και να μετανιώσουμε ειλικρινά για την πράξη. Έπειτα, να ζητήσουμε από το άτομο που κουτσομπολέψαμε συγγνώμη και να μας συγχωρέσει. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας. Εάν όμως φοβόμαστε ότι με αυτόν τον τρόπο οι σχέσεις θα οξυνθούν (σε περίπτωση που τον ενημερώσουμε) τότε προσευχόμαστε γιαυτον και ζητάμε από τον Αλλάχ να τον ευλογήσει και γενικά κάνουμε πολλές ντουά υπέρ του. Επίσης, μιλάμε με θετικά λόγια στην απουσία του, έτσι όπως μιλήσαμε αρνητικά. Σε περίπτωση όμως που το άτομο που κουτσομπολέψαμε έχει μάθει ότι τον κακολογήσαμε, τότε είμαστε υποχρεωμένοι να του ζητήσουμε συγγνώμη και να του ζητήσουμε να μας συγχωρέσει. Αυτές είναι και οι θέσεις των Ιμάμηδων Χάσαν αλ Μπάσρι και Ίμπν Ταημία.
Είθε ο Ύψιστος να μας δώσει την δύναμη να ελέγχουμε το τι λέμε και ξεστομίζουμε, διότι πράγματι η γλώσσα και ότι παράγει είτε θα οδηγήσει στην επιτυχία είτε στην καταστροφή.
Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε:
إن العبد ليتكلم بالكلمة ما يتبين فيها يزل بها إلى النار أبعد مما بين المشرق والمغرب
«Ένα άτομο ξεστομίζει μια λέξη δίχως να την σκεφτεί (αν είναι καλή η κακή) με αποτέλεσμα να βυθιστεί στην Κόλαση της φωτιάς πιο βαθιά και από την απόσταση της δύσης και της ανατολής» {Ριάντ ους Σαλιχίν, νο.1514}
Ο Προφήτης صلى الله عليه وسلم είπε:
إن العبد ليتكلم بالكلمة من رضوان الله تعالى ما يُلقي لها بالا يرفعه الله بها درجات، وإن العبد ليتكلم بالكلمة من سخط الله تعالى لا يُلقي لها بالا يَهوي بها في جهنم
«Ένα άτομο ξεστομίζει μια κουβέντα που ευχαριστεί τον Αλλάχ, δίχως να αναλογιστεί την σημαντικότητα της, με την οποία ο Αλλάχ εξυψώνει το επίπεδο του στον Παράδεισο. Και ένας άλλος, ξεστομίζει κουβέντα που δεν αρέσει στον Αλλάχ, δίχως να λογαριάζει την βαρύτητα της, και γιαυτον τον λόγο βυθίζεται στην Κόλαση» {Ριάντ ους Σαλιχίν, νο.1515}
وصلى الله وسلم وبارك على نبينا محمد
Categories: Μουσουλμάνοι